İkinci El Araç Alırken
Hemen herkesin imkan buldukça sahip olmak istediği insanoğlunun hayatında uzunca bir geçmişi olan ve hayatımızı kolaylaştıran en önemli ulaşım araçlarından birisi olan otomobillerin alış satışı ile ilgili tecrübe ettiğim bir kaç noktadan bahsedeceğim.
Öncelikle altın ve birinci kural bütçenizi belirlemenizden geçiyor. Örneğin nakit olarak 50.000 TL’niz varsa araca verebileceğiniz parayı 48.000 TL gibi hesaplayabilirsiniz.
Peki bu 2000 TL nereye gitti diyebilirsiniz, bende size hemen bir atasözümüz ile yanıt veriyorum;
“Sen işini kış tut yaz çıkarsa bahtına”
Noter Araç Satış Ücreti Masrafı 224,5 TL (Plaka değişimi yapılacaksa +50 TL)
Araç Ekspertiz Ücreti 300-600+ TL
Almak istediğiniz ikinci el aracı marka yetkili servisine yada iyi bir ekspertiz noktasına gösterdiğinizde ödeyeceğiniz ücret.
Yol Masrafları 250-500+TL (Alınacak araç başka bir şehirde ise)
Eğer tek kişi gidecekseniz bu masraflar daha da azalacaktır. Yemek, otel, satış iptal olursa geri dönüş gibi ihtimalleri de göz önünde bulundurun. Açıkcası şehir dışına gitmeden tavsiyem araç ile ilgili tüm bilgileri öğrendikten sonra bu bilgilerden farklı bir durum oluşması durumunda tüm bu masraf kalemini satıcıdan talep etmeniz olur.
Araç Bakım Ücreti 400-800 TL+ (Markaya ve götürülecek yere göre değişebilir)
Eğer niyetlendiğiniz ikinci el araç çok yakın bir tanıdığınızdan değilse bakım ile ilgili söylenen satış cümleleri her zaman risklidir. Bakımı yeni yapıldı gibi kelimelere aldanmayın. Aracı markanın yetkili servisine ya da güvendiğiniz bir ustaya kesinlikle göstermelisiniz. Motorun çalışmasını, balatalarını, süspansiyonlarını ve yürüyenini kontrol ettirin.
Yetkili servis bakımlı ve kayıtları tutulan bir araç alıyorsanız ve bakım zamanı henüz gelmemiş ise bu adımı sadece aracın genel durumunu ve sıvılarını kontrol ettirmek (Yaklaşık 200 TL – Antifiriz, Cam Suyu, Eksik Hidrolik Sıvıları) gibi görebilirsiniz.
Ortalama 2000 TL gibi bir rakamı cebimize ekstra olarak koyduktan sonra şimdi araba bakmaya başlayabiliriz. Alacağınız otomobili seçerken bir çok kriteriniz olacak. Tasarım, ekonomi, konfor, güvenlik, performans… gibi bir çok şeyi değerlendireceksiniz ve bir modele karar vereceksiniz. Modele karar verme aşamasını da tamamladıktan sonra şimdi araç aramaya başlayabiliriz.
Sahibinden bir araç arıyorsanız ve ortalama 45.000 TL ve üzeri bir araç bakıyorsanız oto pazarlarında pek vakit kaybetmenize gerek yok, çünkü genelde bu fiyat bandındaki araçların internet platformunda kesin bir ilanları oluyor. Nadir de olsa hem ilan açıp hemde oto pazarında piyasayı yoklamak isteyen insanlar olabiliyor. Onun dışında oto pazarında lüks araç satanlar genelde oto galeriler.
İnternetten arabamızı seçerken benzer model ve kmdeki araçlara dikkat ediyoruz. Piyasasının 15.000 TL ucuzu bir ilan gördüyseniz aceleci davranmayın yüksek ihtimalle araçta şu anda yada geçmişinde bir problem olabilir.(Ağır hasar, pert, sel hasarı, motor değişikliği vs..)
Gerçekten paraya sıkışan insanlar “çok acil ihtiyaçtan” başlıklı ilanları -15.000 TL zarar ederek açmazlar. Galeriler bile bir çok arabayı piyasanın 10.000 TL altına alıyorlar zaten. “Fırsat aracı” gibi ibareleri bulunan ilanları aradığınızda karşı taraf size “aracın çok taliplisi var kapora gönderin” gibisinden tekliflerde bulunabilir. Kesinlikle bu tarz bir işlem yapmayın.
O yüzden şimdi uyanık davranmamız gereken ve satıcıyla yüzyüze görüşmeden yapacaklarımızdan bahsedeceğim;
1- Satıcıyla ilk görüşmeyi yapmak (mesaj ya da arama) ve aracın bilgilerini öğrenmek
Bu aşamayı arama şeklinde yaparsanız, satıcı ile ilgili de ön bir izlenime sahip olabilirsiniz. İnsanlar konuşma tarzlarından bir al-satçı mı yoksa aracını satan bir araç sahibimi olduklarını az çok belli ederler. Burada araçla ilgili ilanda yazılmış olanlara göre değişen-boyanan parça durumu, hasar kaydı durumu, muayene ve düzenli bakım konuları sorulabilir. Son olarak telefonu kapatmadan çok önemli ikinci kural araç ruhsat şasi ve motor noyu istediğinizi belirtin. (Bu bilgilerin gözüktüğü ruhsat sayfasını da whatsapp yada mail yoluyla gönderebilirler.)
Bu aşamada zaten size araç bilgilerini vermeyen birine ekstra dikkat etmeniz gerekir. Dolandırıcı ya da fazla paranoyak birisi olabilir.
2- Aracı araştırmak
İlk olarak ruhsattan aldığımız şasi no bilgisi ile aracın geçmişini araştırmaya başlıyoruz. Neden Plaka değilde Şasi No derseniz, plaka değişikliklerinden sonra SBM sistemine hasar kayıtları düzgün işlenemeyebiliyor. En doğru sonuç şasi no ile karşınıza çıkacaktır.
Sigorta Bilgi Merkezi üzerinden atılan her SMS 8,5 TL dir. (2020 İtibariyle)
- Aracın şasi numarası ile hasar geçmişi sorgulamak
- HS S ŞASİNO yazıp 5664‘e SMS atın.
- Eğer herhangi bir hasar kaydı varsa; Örneğin 01/11/2019 da 5750 TL gibi, hasar detay sorgulaması yapıyoruz.
- PARCA S ŞASİNO 01/11/2019 yazıp 5664‘e SMS atın. En Önemli Sorgulama
- Bu gelen SMS de değişen tüm parçaları, kaza tutanağındaki kilometreyi ve diğer detayları görebilirsiniz.
- Bazı kilometresi düşürülmüş araçlar muayene kayıtlarına dikkat edilerek kilometresi düşürülüyor, ancak bir kazası varsa bu tutanak kayıtlarından ortaya çıkartılabiliyor.
- Aracın trafiğe çıkış tarihini, şu andaki sahibinin sahiplik süresini, kaskolu kullanıldığı süreci, plaka değişikliği olup olmadığını öğrenmek için detay sorgulaması yapıyoruz.
- DETAY S ŞASİNO yazıp 5664‘e SMS atın.
Araç KM Sorgulama
E-PTT Avm Web Sitesi veya uygulaması üzerinden Araç Kilometre ve Muayene tarihi sorguluyoruz.
Sorgulama ücreti araç başına 6 TL dir.
Araç Kilometre Sorgulama Web Sayfası için tıklayınız.
- Eğer varsa tanıdığımız ve araç aldığımızda bize yardımcı olacak sigortacı kişisinin de aracın durumunu şasi no üzerinden kontrol etmesi
- Eğer varsa alacağınız marka yetkili servisinden bir irtibat bulup aracın bilgileri ile servis geçmişi sorgulamak
- Aracın vergi borcu, trafik cezası borcu gibi noter satışını engelleyecek durumları satıcıya hatırlatmak.
Önemli Ek Bilgi: Size verilen bilgilerde özellikle Motor No bilgisi EGM harfleri ile başlıyorsa iki ihtimal vardır, ya araç kaskolu iken çalınmış ve bulunmuştur (çalıntı-buluntu şeklinde sigortacı kontrolünde çıkması gerekir) ya da aracın motoru herhangi bir sebepten dolayı değişmiştir ve Emniyet Genel Müdürlüğü bu sebeple araca yeni motor no vermiştir. Bu sebeple alacağınız aracın fiyatı piyasasından daha düşük olmalıdır.
- (Konuyla ilgili çok okunan bir yazım için tıklayın. Kazalı Araç Sorgulama)
3- Satıcı ile buluşmak ve aracı incelemek
Aracı satıcısıyla buluşun. (eğer araç şehir dışında ise ve 2.ci adımda bahsettiğim kontrollerinize güveniyorsanız satıcıya çok ufak bir miktar kapora göndererek -100TL gibi- aracı görmek için yaptığınız programı belirtin. Kaporayı direk şahsın kendisine ait hesaba gönderin. TC Kimlik No, IBAN gibi bilgiler olsun. Cepbank gibi yöntemlerle kapora göndermeyin.)
Öncelikle aracı internetten araştırın ve bakım periyodlarını öğrenin (30.000km bakımı-90.000km bakımı gibi), alacağınız aracın ağır bakımları fazla masraflı olduğundan satıcı araçtan kurtulmak istiyor olabilir. Fiyatı buna göre belirlemenizde yarar var, yukarda bakım için ayırdığınız nakitin miktarını artırmanız gerekebilir.
Ve araçla karşılaşma anı !
Üçüncü altın kural sakın “işte benim arabam” modunda heyecanlanıp normalde canınızı sıkacak şeyleri görmezden gelmemezlik yapmayın. Sizin çok hevesli olduğunuzu gören satıcı olası bir indirim durumunda töleranslı davranmayacaktır. Bir motor ya da kaportası ustası gibi aracı incelememiz elbette mümkün değil ama konuyla ilgili ufak ipuçları vermek isterim. Madde madde yazmayacağım onu yazan yüzlerce site mevcut zaten.
Öncelikle aracın çizgilerini kontrol edin. Nedir bu aracın çizgileri? Aracın parça birleşim noktalarına dikkatlice bakın. Eğer bir hasar ya da değişim söz konusu ise bu çizgileri simetrik olarak görmeyebilirsiniz. Ayrıca güneşli bir günde yada ışığı kuvvetli bir yerde aracı görmeye gitmek her zaman daha sağlıklıdır. Boyanan parçalar arasında renk farkı var mı ? Araca uzaktan baktığınızda bir yamukluk var mı? Bir taraf yüksek, bir taraf alçak yada aracın duruşunda vs..
Son tavsiyemde aracın şöfor koltuğuna oturarak aracın iç aksamını kontrol etmeniz olacaktır. Aracın tüm sistemlerinin çalışır olduğundan iç koltuk ve tavan döşemeleri ne durumda, klima çalışıyor mu, oto teyp (cızırtı ya da patlak hoparlörler ilerde can sıkabilir), cam açma kapama motorları düzgün mü, pedallar ve direksiyon ne kadar yıpranmış mı, varsa sunroof gibi. Bazı araçlarda ekstra lastik tamir setleri, araç takımları, kilitli bijon gibi parçalar da olabiliyor eğer varsa bunların da tam olduğunu teyit etmenizde yarar var.
Araç ile test sürüşü yapın, çekiş gücünü ve frenlerini kontrol edin. Araç egzozundan siyah ya da mavi renkli duman görüyorsanız sorun olabilir. (gri veya renksizse problem yok)
Bu aşamadan sonra servise yada ekspertize gitmeden önce satıcının söylediği bilgilere göre fiyat konuşacaksınız. Fiyatı belirlerken piyasayı ve bütçenizi iyi hesaplayın. Aracı içinize sinen bir rakamla almaya çalışın. Satıcının söylediği bilgilerin dışında ekstra bir değişen-boya-hata çıkması durumunda ekspertiz ücretini kendisinden isteyeceğinizi ya da fiyatta indirim yapmasını isteyeceğinizi belirtin. Bu noktada satıcının aracına ne kadar güvendiğini görmüş olacaksınız.
Burada tüm konularda tamam iseniz aracı yazımın başında belirttiğim gibi güvenilir bir ekspertiz noktasına götürebilirsiniz. (Yetkili servisler için daha önceden randevu almak sağlıklı olacaktır.) Aracı ekspertize götürdüğünüz yerin araç performans ve fren teslerini, çıplak gözle, ışıkla ve boya kalınlığını mikron cinsinden ölçen cihazlarla kaporta kontrollerini, aracı lifte kaldırarak alt kısmında yağ yada herhangi bir sıvı sızması yada hasar olup olmadığının kontrolünü kesinlikle yaptığından emin olun. Ve size bu ekspertiz ile ilgili yazılı rapor sunan yerleri tercih edin. Yukarıda belirttiğim gibi araçta satıcının söylediği dışında bir arıza ya da hata çıkarsa bunu satıcı ile konuşmalı ve anlaşmalısınız. Eğer satıcı indirime yanaşmıyorsa başta konuştuğunuz gibi ekspertiz ve kapora ücretini kendisinden almanız gerekiyor. Ekspertizde de tüm koşullar sorunsuz ise noter kısmına geçebilirsiniz.
4- Noter ve araç satış işlemleri
Yazımın başında belirttiğim gibi noter ile ilgili ücretleri yanınızda nakit olarak hazır tutun. Ancak araç bedeli olarak düşündüğünüz meblayı yanınızda taşımayın. Eğer yanınızda götürmeyi planlıyorsanız da bu süreçlerde tek başınıza olmayın. Ülkemizde maalesef her gün bambaşka dolandırıcılık haberleriyle karşılaşıyoruz bu yüzden temkinli olun. Parayı yanınızda götürecekseniz bankanızdan mümkünse büyük banknotlar temin etmeye çalışın. Aksi halde noter’de satıcı tarafından sayılması uzun sürecektir.
En güvenli yöntem parayı bankanızdaki havale yapılabilecek durumda bir hesabınızda tutmak ve günlük havale/eft limitlerini önceden yükseltip satıcıya noter sözleşmesi imzalanırken aktarmanız olacaktır. Bazı durumlarda bu yöntemde aksaklıklar olabilir, EFT hesaba anında geçmeyebilir, satıcıya sakin olmasını gerekirse telefon yoluyla ya da bankaya gidip kontrol edebileceğinizi belirtirsiniz.
5- Mutlu Son
Bu aşamadan sonra satıcı ile vedalaşarak araç satış sözleşmenizi tanıdığınız sigortacıya iletip sigorta ve kasko işlemlerini başlatabilirsiniz. (Eğer plaka değiştirecekseniz ikamet ettiğiniz emniyet birimlerine giderek işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.) Son nacizane tavsiyem aracı aldıktan sonra iyi bir kuaför ve boya koruma işleminden geçirmektir.
Sonrası mı ? Sonrası yeni aracınızın keyfini çıkarın..
İsteyenler aşağıdan aracın yıllık maliyetini hesaplayabilir 🙂
Otomobilin Size Yıllık Maliyetini Hesaplamak;
Yakıt : Aracınızın günlük kullanımdaki yakıt tüketimi değerleri, fabrika verilerinden farklı olacaktır. Burada x kadar farklı olur demek gibi bir şansım yok bu yüzden almak istediğiniz araçla ilgili biraz araştırma yapabilirsiniz. (Google’a “VW golf 1.2tsi yakıt tüketimi” yazmak gibi.)
Vergi : Ocak ve Temmuz aylarında ödeyeceğiniz motorlu taşıtlar vergisini Gelir İdaresi Başkanlığı web sayfası üzerinden kontrol edip vergi ücretlerine bakabilirsiniz.
Sigorta ve Kasko : Trafik sigortası poliçe ücretleri geçtiğimiz 1 yıl içinde maalesef çok fazla arttı, burada hem kasko hem trafik sigorta poliçe ücreti kişiye, ikamet edilen şehire, aracın marka ve modeline göre çok fazla değişebiliyor. Kasko trafik sigortasından bağımsız olarak isteğe bağlı olumsuz durumlarda maddi olarak yıpranmamak için yaptırdığımız bir tür sigortadır. Bu sigorta tipinde ücreti değiştiren şeyler genel olarak onarımın yetkili serviste yapılıp yapılmaması, onarım esnasında orjinal / yan sanayii parça kullanımı, onarım esnasında size verilecek kiralık aracın tipi ve kiralama süresi, aracınızda orjinal donanımdan farklı ekstra parçalar olması (özel jant, ses sistemi vs..) gibi. O yüzden sigortacı bir tanıdık edinip, alacağınız aracın sigorta ve kasko bedelini önceden öğrenebilirsiniz.
Muayene : Almayı planladığınız aracın muayene tarihi önemlidir ve yakın zamanda muayene yaptırmanız gerekebilir. TüvTÜRK Muayeneleri hususi otomobiller için 2 yılda bir yaptırılmaktadır. Araç muayenesi 345 TL – Egzoz Emisyon Ölçümü : 50 TL Toplam KDV Dahil : 400 TL maliyeti bulunmaktadır. (2020 itibariyle)
Buraya olası süpriz arızaları ve trafik cezaları gibi minik şeyleri yazmıyorum ama aklınızın bir köşesinde durursa iyi olabilir 🙂